Impressietekst Exello.net door Mona Thijs (www.monathijs.com)
Als kind begroef ik op een regenachtige lenteochtend een metalen doosje in de berm achter het huis. Ik had daarin alles gestopt wat een buitenaardse soort, die ons ooit mogelijk zou overnemen en overleven, nodig zou hebben om mij te leren kennen. En ik moest me daarbij de zeer existentiële vraag stellen wat mij tot mens maakte. Ik begroef de eerste liefdesbrief die ik ooit kreeg, een verhaaltje dat ik schreef, het schildje van mijn overleden schildpad, en dan een cassettebandje waarop ik insprak wat er allemaal niet fysiek in de doos paste, en daarop hoor je mij het liedje schreeuwen dat papa en ik altijd zongen op onze picknickbank en ook hoe mijn mama haar haar rook net voor ze naar een feest ging en plots stopte het bandje wegens vol terwijl ik nog maar net begonnen was met alles wat mij tot mij maakte.
Ik stelde me toen die bovennatuurlijke soort nog voor als groene mannetjes die in ufo’s zouden landen, niks in mij vermoedde toen dat ze ook wel eens de vorm zouden kunnen aannemen van een paaldansende robot of een avatar van Wim Haest die me toespreekt in het Spaans.
Ik denk de laatste tijd soms terug aan dat moment, omdat ik toen, als kind, onbewust een denkoefening maakte, die we denk ik, met de komst van AI, met z’n allen opnieuw zouden moeten maken, namelijk: wat maakt ons tot mens?
Ik geef toe: ik ben eigenlijk bang van AI.
Ik ben sowieso een echte boomer als het op technologie aankomt, ik heb het gevoel dat alle gsm’s, computers en andere technologische apparaten een persoonlijk complot spannen tegen mij, dus ik heb mijn tekst (wat Luc Jolie zal snappen) veilig afgedrukt.
Maar ik ben ook bang van AI omdat ik denk: ik word als mens overbodig. Wie zit er nog op een geschreven tekst van mij te wachten waar ik op heb zitten wroeten als een AI-tool zoals Sudowrite het in een oogwenk doet?
Maar tijdens het schrijven van deze tekst galmden Rik Vera’s woorden in mijn hoofd: we moeten niet bang zijn van AI. In plaats van bang te zijn dat AI de plaats van mensen zal innemen, moeten we ons de vraag stellen: wat in ons als mens is onvervangbaar?
Ik vermeldde in de brief in het doosje dat ik als kind begroef niet hoe snel ik de brief had geschreven, hoeveel huiswerk ik had kunnen doen, hoeveel hoofdsteden en reptielensoorten ik vanbuiten kende, en nog steeds associeer ik mijn mens zijn niet per se met efficiëntie, productiviteit of het vergaren van gigantische parate kennis. Ik schreef wel in de brief hoe het voelde om te fietsen als de zon onderging, ik vertelde een mop en ik vroeg de buitenaardse wezens om nooit de naam van de mama van mijn beste vriendin te vergeten die pas was overleden; Karla.
Als we ons allemaal die vraag stellen: ‘waarin zijn we onvervangbaar als mens’ dan moeten we niet bang zijn dat AI ons zal vervangen. Dan kunnen we met een gerust hart AI die gebieden toevertrouwen die niet noodzakelijk deel zijn van ons mens zijn, of toch niet van het soort mens dat we willen zijn.
Dan is het niet meer de vraag of AI te hard op een mens gaat lijken, maar kunnen we ons eerlijk de vraag stellen: welke menselijkheid willen we dat AI uitdraagt in de diensten die we haar toevertrouwen? De vraag die AI ons stelt is namelijk niet enkel: wie zijn we als mens, maar ook: wie willen we als mens zijn?
We moeten niet bang zijn van een AI-chatbot die in 24 uur racistisch wordt, maar van de mensen die die robot hebben getraind. We moeten niet bang zijn van het dystopische idee dat je als geliefde overbodig wordt omdat AI-avatars veel idealere partners zullen worden; we moeten ons de vraag stellen waarom sommige mensen hun heil zouden zoeken in dat soort robots: wat zegt dat over hoe wij met elkaar als mensen omgaan?
AI is een spiegel voor de staat van onze menselijkheid: AI zal ons denk ik alleen overnemen als we zelf niet meer weten wie we als mensen willen zijn.
Daarstraks vroeg ik aan ChatGPT: ‘is het normaal dat ik soms bang ben voor jou?’
ChatGPT complimenteert mij voor de goeie vraag, en antwoordt dat dat heel normaal is. Dat het begrijpelijk is dat veranderingen en onzekerheden angst kunnen veroorzaken, maar dat het ook belangrijk is om een evenwicht te vinden tussen het omarmen van nieuwe technologieën en het behouden van de unieke menselijke eigenschappen die ons maken tot wie we zijn.
En ik denk: dit kan ze enkel zeggen omdat het ooit is bedacht door een mens die een ander mens wou geruststellen.
