In Nederland kloppen uitstromers vaak weer bij gemeenten aan
Veel mensen die in Nederland vanuit de bijstand zijn uitgestroomd, melden zich na een tijdje weer bij de gemeente. Na een half jaar geldt dat voor 14 procent. Na een jaar is dat percentage gestegen naar 20 procent. Na vijf jaar stabiliseert dat percentage zich op 35. Mensen kloppen bijvoorbeeld opnieuw bij de gemeente aan omdat de baan tijdelijk was of omdat ze om een andere reden toch weer recht hebben op een uitkering. Dat blijkt uit het onlangs gepresenteerde onderzoek op basis van cijfers uit de Divosa Benchmark (zie de factsheet: https://www.divosa.nl/factsheet-herinstroom-de-bijstand).
Ruim 60 procent van de herinstroom is eenmalig. Een kwart van de herinstroom tussen 2013-2017 trok twee keer opnieuw aan de bel bij de gemeente. De rest stroomt drie keer of vaker opnieuw in. Als het goed gaat met de economie is het aantal terugkerende uitstromers lager. Gaat het economisch slechter, dan stijgt het aantal. In 2017 was 19 procent van de uitstromers na twee jaar weer terug in de bijstand. De jaren ervoor was dat hoger, oplopend tot 31 procent in 2013. Hoe langer mensen in een uitkering hebben gezeten, hoe groter de kans op terugval. Uitstromers werken steeds vaker in tijdelijke en flexibele banen. Daarmee is de kans groter om steeds opnieuw in de bijstand te komen.
De uitstroom naar werk is de afgelopen jaren wel duurzamer geworden, zo blijkt verder uit de benchmarkgegevens van 2013 tot en met juni 2018. Het onderzoek is uitgevoerd op basis van cijfers van 180 gemeenten. In 2013 kwam bijna een op drie uitstromers naar werk (29 procent) terug.
In 2017 halveerde dat percentage bijna naar 15 procent. Jongeren tot 27 jaar hebben, zeker in de eerste twee jaar na uitstroom, de grootste kans op duurzame uitstroom. Na vijf jaar worden de verschillen tussen leeftijdscategorieën een stuk kleiner. Vrouwen die uit de bijstand stromen, kloppen minder vaak opnieuw bij de gemeente aan dan mannen. Mogelijk wordt dit veroorzaakt omdat mannen vaker uitstromen dan vrouwen. Daarmee is de kans op herinstroom onder mannen groter. Gemeenten die herinstroom zo veel mogelijk willen beperken, doen er goed aan om vrij lang nazorg in te zetten, adviseert Divosa. Daarnaast moet de nazorg expliciet worden gericht op de groep mensen die na lange tijd in een uitkering te hebben gezeten, aan het werk zijn gegaan. Daar is de kans op herinstroom immers bovengemiddeld groot. Het is raadzaam de begeleiding te verduurzamen, omdat de meeste mensen met een tijdelijk contract uitstromen. De kortste weg naar werk is niet altijd de beste weg, stelt een gemeentelijke benchmarkdeelnemer. ‘Een echt passende werkplek kan uitval voorkomen.’ Het zou ook helpen als werkgevers vaker vaste contracten bieden, stelt Divosa-voorzitter Erik Dannenberg. Maar er zullen altijd mensen blijven die struikelen op de arbeidsmarkt, omdat ze bijvoorbeeld niet makkelijk aarden bij een werkgever. Gemeenten zouden deze groep op afstand moeten volgen om er snel bij te zijn als opnieuw re-integratieondersteuning nodig is. Dannenberg: ‘Het zou mooi zijn als de re-integratiemiddelen van gemeenten ook rekening houden met het aantal mensen in de gemeente dat is aangewezen op laagbetaald flexibel en tijdelijk werk.’
Bron: Binnenlands Bestuur 23 november 2019
