Vrijwillige fusies kunnen bestuurskracht versterken
Fusies zijn geen doel op zich, maar een (niet hét) middel ter versterking van de lokale bestuurskracht. Met dit standpunt sluit de VVSG aan bij het Vlaamse regeerakkoord, maar voegt er ook enkele accenten aan toe. Het Vlaamse regeerakkoord bevestigt het principe van vrijwillige fusies: gemeenten beslissen zelf of en met wie ze eventueel samen gaan. Daarnaast voorziet het regeerakkoord ook in financiële en andere ondersteuning van fusies.
De raad van bestuur van de VVSG keurde hierover op 19 februari 2020 een standpunt goed. Dat gebeurde na uitgebreide besprekingen binnen de Bestuurlijke Commissie Krachtig(e) besturen. De VVSG schuift opnieuw het belangrijke concept van lokale bestuurskracht naar voor, en vraagt de Vlaamse overheid om gemeenten te helpen bij de monitoring van die bestuurskracht, bv. door visitaties zoals die al eerder werden georganiseerd. Een gemeente die een gebrek aan bestuurskracht ervaart, kan overwegen of en in welke mate interne maatregelen kunnen helpen, dan wel de intensere samenwerking met andere gemeenten of eventueel een fusie. Een fusie is idealiter dus altijd het gevolg van een bestuurskrachtoefening.
Daarnaast stelt de VVSG voor om de verantwoording van een voorgestelde fusie te laten gebeuren op twee hoofdassen: (1) in welke mate kan ze de bestuurskracht versterken en (2) is de voorgestelde fusie ook vanuit territoriaal oogpunt logisch? De vrees voor fusies 'tegen' een bepaald bestuur, kan worden weggenomen door niet bij het fusievoorstel betrokken gemeenten na de principiële beslissing de mogelijkheid te geven om hierover alsnog met de fusiekandidaten in debat te gaan.
De VVSG vraagt de Vlaamse overheid verder om op basis van de ervaringen van de gemeenten die in 2019 fuseerden de wetgeving kritisch te bekijken, en er alles aan te doen opdat ook de federale regelgeving, processen en IT-systemen maximaal fusievriendelijk zouden zijn.
De VVSG wil niet dat de Vlaamse regering alleen fusies financieel ondersteunt die een bepaalde minimale bevolkingsgrootte bereiken. Dat is in strijd met het principe van 'fusies van onderuit'. Verder wil de VVSG de financiële ondersteuning ook laten afhangen van het aantal betrokken gemeenten.
De VVSG gaat nu in debat met de Vlaamse regering, zodat tegen de zomer van 2020 de voorwaarden voor de begeleidende maatregelen voor alle gemeenten met fusieplannen duidelijk zijn.
Bron: VVSG, Jan Leroy 25 februari 2020
